Κρήτη | Η επανάσταση της κουρελούς! | Photos
Από την εποχή που η Πηνελόπη περίμενε τον Οδυσσέα υφαίνοντας, μέχρι τις δαιμόνιες γιαγιάδες μας που αξιοποιούσαν και το τελευταίο κουρελάκι φτιάχνοντας αριστουργήματα, μετά από ένα διάλειμμα μίας περίπου γενιάς, πλέον έχουμε μπει σε μια νέα υφαντική φάση!
Τα τελευταία χρόνια η υφαντική γνωρίζει μια πρωτόγνωρη αναβίωση στην Κρήτη. Οι παλιοί αργαλειοί επιστρατεύτηκαν και οι νέες υφάντρες έβαλαν νέα χρώματα, νέες ιδέες και καινοτομίες. Το αποτέλεσμα είναι μοναδικά χειροποίητα υφαντά και αξεσουάρ που μπορούν να στολίσουν ακόμα και ένα μοντέρνο σπίτι ή να ικανοποιήσουν σύγχρονες ανάγκες – τι θα έλεγες, ας πούμε, για μια υφαντή θήκη για το tablet σου;
Βρήκαμε αυτές τις νέες υφάντρες, συζητήσαμε για την τέχνη και τους προβληματισμούς τους, γεμίσαμε χρώματα και μαγευτήκαμε από το τραγούδι των αργαλειών!
Στο Ηράκλειο και συγκεκριμένα στην περιοχή του Δήμου Αρχανών Αστερουσίων, αναβιώνει ο αργαλειός μέσα από τις ιδέες της κ. Εύας Λιναρδάκη. Εξαιτίας της ξανατραγούδησαν οι σαΐτες, τα τελάρα και τα χτένια και ξεθάφτηκαν ξεχασμένοι αργαλειοί από αραχνιασμένες αποθήκες για να πάρουν νέα ζωή.
Οι δράσεις της ξεκίνησαν ήδη από το μακρινό 1999 με σκοπό την προώθηση της «διαγενεακής μάθησης» και συνεργασίας ανάμεσα στις γιαγιάδες που κατείχαν την παλιά καλή τεχνογνωσία και τις νεότερες γυναίκες. Πρώτο στοίχημα βέβαια ήταν να πείσει τις γιαγιάδες να μην πετάνε (!) τα παλιά υφαντά, διοργανώνοντας μια έκθεση υφαντών στον χώρο του ΚΑΠΗ Πύργου όπου εργαζόταν ως κοινωνική λειτουργός.
Ύστερα ήρθε η συνεργασία με το Ιστορικό Μουσείο Κρήτης και συγκεκριμένα με την Αγγελική Μπαλτατζή (κοινωνιολόγο) και τη Νέλλη Τσενόγλου (λαογράφο) που κατέγραψαν την τεχνογνωσία της ύφανσης με αργαλειό και από κοινού σχεδίασαν το μουσειοπαιδαγωγικό παιχνίδι «Παίζουμε Υφαίνοντας».
Το Μάιο του 2012 η κ. Λιναρδάκη προχώρησε σε μια ακόμα πιο σημαντική δράση: το «Πρόγραμμα εκπαίδευσης στην υφαντική τέχνη» που κινητοποίησε γιαγιάδες και νέες κοπέλες του Πύργου. Οι ηλικιωμένες εθελόντριες υφάντρες άρχισαν να εκπαιδεύουν άνεργες νέες γυναίκες της περιοχής. Βασικός πυρήνας ήταν ο Πύργος και στην πορεία μπήκαν και άλλα γειτονικά χωριά στον «χορό του τελάρου». Σήμερα ο αριθμός των γυναικών που έχουν περάσει από όλα τα στάδια της εκπαίδευσης έχουν φτάσει τα 150 σε όλο τον Δήμο! «Η επανάσταση της Κουρελούς», μας λέει με περηφάνια η κ. Λιναρδάκη.
Οι αργαλειοί αναστήθηκαν και γλίτωσαν από τη μοίρα του καυσόξυλου, οι γυναίκες έμαθαν μια νέα-παλιά τέχνη και τα κουρέλια βρήκαν νέες χρήσεις: σε τσάντες, μαξιλάρια, σουπλά, ακόμα και καλύμματα για καθίσματα αυτοκινήτων! Οι νέες υφάντρες πλέον συναντιούνται και δουλεύουν μαζί σε κοινούς χώρους όπου έχουν στηθεί οι αργαλειοί. Θα τις συναντήσετε και θα δείτε τις δημιουργίες τους σε παζάρια (όπως Houdetsi Festival, Κυριακάτικες Υπαίθριες Αγορές Δήμου Αρχανών Αστερουσίων) και εκθέσεις (όπως Παγκόσμια Μέρα Τουρισμού). Ακόμα καλύτερα, μπορείτε να τις επισκεφτείτε στα εργαστήρια τους που είναι επισκέψιμα και ανοιχτά στο κοινό. Ζητήστε να σας δείξουν τα μυστικά του αργαλειού, και – γιατί όχι;- πειραματιστείτε κι εσείς με τα κουρέλια!
«Είναι μια τέχνη που απαιτεί συντονισμό “χέρια-πόδια-μάτια” ταυτόχρονα! Μας αρέσει πολύ, το αγαπάμε γι’ αυτό το συνεχίζουμε. Για μας είναι κι ένας καλός λόγος να βγαίνουμε από το σπίτι, να συναντιόμαστε» μας λέει η κ. Άννα Παπαδάκη, από την “Υφαντική Χουδετσίου”. Οι 13 γυναίκες της ομάδας, έχουν χωρίσει τις ημέρες στους αργαλειούς για να υφαίνουν, αλλά το κάνουν ως προσωπική ασχολία με σχεδόν μηδαμινό εισόδημα: «Είναι μια χρονοβόρα τέχνη που δύσκολα εκτιμάται. Ακόμη και για να κόψεις κατάλληλα τα κουρελάκια θέλει τρόπο και χρόνο» εξηγούν.
Μα πώς άραγε τα υφαντά πήραν την κάτω βόλτα; «Ο βασικός λόγος είναι ότι πριν από 15-20 χρόνια ήρθαν στη μόδα άλλα υφάσματα, πιο… μοντέρνα κι έτσι άνοιξαν οι νοικοκυρές τα μπαούλα και πετάξανε πολλά κεντήματα, πολλά υφαντά» μας λέει η κ. Παπαδάκη από την “Υφαντική Χουδετσίου”. Η κ. Καναβάκη συνεχίζει: «Στην Ελλάδα, μας έχει πιάσει η μεγαλομανία: αν δεν είναι μάρκα η τσάντα ή αν το χαλί δεν είναι από συγκεκριμένο μαγαζί, δεν τα θέλουμε. Μόνο κάποιος που ασχολείται με τα χειροποίητα μπορεί πραγματικά να εκτιμήσει το χρόνο που απαιτείται και γιατί τα υφαντά είναι λίγο πιο ακριβά από πράγματα του εμπορίου» .
Γι’ αυτό και η «Αρετούσα» εξελίσσεται συνεχώς, αναπτύσσει την γκάμα των υφαντών της και στοχεύει στην αγορά του εξωτερικού. «Υπάρχει πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον απ’ έξω, μας ζητάνε τα πράγματα από το εξωτερικό, τα θαυμάζουν!» προσθέτει. Η λυπηρή πραγματικότητα είναι ότι ακόμη κι αν οι τουρίστες εκτιμούν την τέχνη του αργαλειού και θα ήθελαν να αγοράσουν υφαντά από τις διακοπές τους στην Κρήτη, δύσκολα θα έβρισκαν… «Επισκεφτήκαμε όλα τα μαγαζιά με τουριστικά είδη στη Χερσόνησο και το Ηράκλειο και είχαν όλα τα ίδια ακριβώς αντικείμενα. Το “κινέζικο” και το “ινδικό” έχουν μπει τόσο στο πετσί μας που δεν υπάρχει και πολύς χώρος για το παραδοσιακό, χειροποίητο. Το θέμα είναι ότι δεν πουλάνε αυτά τα τουριστικά είδη -οι τουρίστες θέλουν κάτι διαφορετικό» μας λέει η κ. Αδαμαντία Ανθουλάκη από την ομάδα “Μίτος” στο Χουδέτσι.
Αν σε μερικούς τα υφαντά φαίνονται “πασέ” για το σύγχρονο σπίτι και τα ταγάρια υπερβολικά βουκολικά, η επιστροφή του αργαλειού φέρνει μαζί ένα σωρό φρέσκες ιδέες. «Τρέχει συνεχώς το μυαλό! Δουλεύουμε με χρωματολόγια και πολύ μοντέρνα σχέδια. Φτιάχνουμε υφαντό χαλί με τζιν ρέλια και τώρα δοκιμάζουμε πώς να φτιάξουμε αιώρες στον αργαλειό!» αναφέρει η κ. Καναβάκη από την “Αρετούσα ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ”. «Τώρα φτιάξαμε τσάντες από δέρμα όπου πλέκουμε επάνω το υφαντό και δίνουμε νέα μορφή στην παραδοσιακή βούργια» προσθέτει η κ. Ανθουλάκη από το “Μίτο” που προσπαθεί να ανοιχτεί στην αγορά.
Η Κurelu φέρνει την παραδοσιακή κουρελού
Η Αγγελική Γενιτσαρίδου στον Πύργο Μονοφατσίου επίσης διδάχτηκε την τέχνη από τα μαθήματα του δήμου Αρχανών Αστερουσίων και έχει ήδη περάσει από τη φάση του πειραματισμού και της δημιουργίας στο δύσκολο (για τα σύγχρονα ελληνικά δεδομένα) κατώφλι της επιχειρηματικότητας, φτιάχνοντας το brand “Kurelu”! «Είμαι αισιόδοξη!» μας λέει η Αγγελική που βοηθήθηκε στο ξεκίνημα της από το πρόγραμμα γυναικείας επιχειρηματικότητας. «Είναι νωρίς ακόμα, το να στήσεις την επιχείρηση και να βγεις στην αγορά θέλει χρόνο, δεν είναι απλό, αλλά πιστεύω ότι αν το προωθήσεις σωστά θα “περπατήσει”».
H Kurelu έχει εισάγει διάφορες καινοτομίες στην υφαντική της. Πρώτον, εισάγει την πρώτη ύλη από το εξωτερικό. Με αυτό τον τρόπο η Αγγελική έχει στη διάθεση της απίστευτη ποικιλία χρωμάτων που της επιτρέπει να δημιουργήσει όπου την πάει η φαντασία της. Ή όπου την πάνε οι ανάγκες του πελάτη: «Μπορώ να φτιάξω την κουρελού στα χρώματα που θέλει ο πελάτης για να ταιριάζει πχ με το σαλόνι του!». Και κάπως έτσι, φεύγουμε από την παραδοσιακή «κουρελού» που έφτιαχναν οι γιαγιάδες μας «από ανάγκη» όπως λέει η Αγγελική, ανάλογα με το τι κουρέλι είχαν κάθε φορά
Η δεύτερη καινοτομία της είναι ακριβώς αυτή η διαδραστικότητα: δεν θέλει να φτιάχνει πράγματα που θα μείνουν στο ράφι… επισκέπτεται τους πελάτες της, προτείνει χρώματα και σχέδια και αν είναι μακριά, ε, υπάρχει και η τεχνολογία (skype). Η τρίτη καινοτομία της – για την οποία είναι και πολύ περήφανη – είναι μια φοβερή «πατέντα» στον μεγάλο αργαλειό που φτιάχνει τα «τριοπατήτηρα», που τελειοποιήθηκε μετά από μήνες πειραματισμών και της επιτρέπει πλέον να φτιάχνει μεγάλες κουρελούδες – χαλιά, με πλάτος 1.80μ. και μήκος όσο θέλει ο πελάτης (σημ. οι «παλιές» υφάντρες, αν ήθελαν να φτιάξουν πιο φαρδύ χαλί έπρεπε να ενώσουν ράβοντας δύο κουρελούδες). Αυτή η καινοτομία είναι κάτι μοναδικό στην Ελλάδα και πολύ πολύ ιδιαίτερο. Γι’αυτό η Αγγελική ρίχνει εκεί όλο το βάρος της με σκοπό να αναμείξει και διαφορετικά υλικά για να φτιάξει πρωτότυπα σχέδια!
Επόμενο βήμα: η δημιουργία ιστοσελίδας για να παρουσιάζει τη δουλειά της και σε δεύτερο χρόνο, e-shop. Την Αγγελική μπορείτε να βρείτε στα τηλ. 2893023094, 6979732924 και στο [email protected].
cretazine.gr
